CÁC BIẾN CHỨNG GÂY MÊ PHẪU THUẬT MỔ LẤY THAI

Ngoài các biến chứng chung của GMTT, GMTT trong sản khoa còn có một số biến chứng đáng chú ý là hít sặc phổi, đặt nội khí quản thất bại và tỉnh trong phẫu thuật.

PGS.TS Nguyễn Văn Minh

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH GÂY MÊ CHO PHẪU THUẬT LẤY THAI (PHẦN 5)

6. CÁC BIẾN CHỨNG

6.1. Hít sặc phổi

Các thành phần trong dạ dày đi vào đường hô hấp, chất rắn có thể dẫn đến tắc nghẽn phế quản, chất lỏng gây ra tổn thương hóa học trên cây phế quản và phế nang. Tỷ lệ mắc bệnh và tử vong của viêm phổi do hít phụ thuộc vào: Bản chất hóa học, bản chất vật lý và thể tích của dịch hít sặc. Dịch có pH < 2,5 gây ra một phản ứng bạch cầu tiếp tục sau giai đoạn cấp.

Nguyên tắc xử trí: Hút khí quản, nội soi phế quản ống cứng trong trường hợp có các chất rắn lớn, xử trí giảm oxy máu bằng thở áp lực dương liên tục (CPAP) ở BN không có ống NKQ.

Các phương pháp điều trị theo kinh nghiệm như: Sử dụng corticosteroid, dùng thường quy kháng sinh dự phòng, rửa phổi bằng nước muối và bicarbonate. Các điều trị này chưa được chứng minh có hiệu quả trong điều trị hít sặc phổi qua bằng các nghiên cứu.

Xử trí ban đầu: Hút đường hô hấp trên sau đó đặt ống NKQ và hút phế quản qua ống. Nội soi phế quản ống mềm nếu có để đánh giá mức độ của hít sắc, có chất rắn hay không và hút bớt dịch hít sặc. Nội soi phế quản ống cứng để loại bỏ các hạt thức ăn lớn gây tắc nghẽn đường thở. Rửa phổi với nước muối hoặc bicarbonate không làm giảm tổn thương nhu mô phổi và có thể làm xấu đi tình trạng giảm oxy máu.

Dùng kháng sinh nếu có bằng chứng hoặc nghi ngờ nhiễm khuẩn (sốt, X - quang ngực tiến triển thêm, tăng bạch cầu, nhuộm gram đàm dương tính, lâm sàng nặng lên). Nếu hít sặc phổi < 48 giờ sau nhập viện, mục tiêu dùng kháng sinh hướng đến vi khuẩn gram dương (Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus) và một số vi khuẩn gram âm (Haemophilus inﬂuenzae, Escherichia coli, Enterobacteriaceae). Nếu hít sặc phổi > 48 giờ sau nhập viện, chú ý đến Pseudomonas aeruginosa.

Điều trị giảm oxy máu: Xuất tiết dịch vào phế nang, giảm hoạt động của surfactant và xẹp phổi dẫn đến trong tăng shunt trong phổi, thiếu oxy máu. Dùng CPAP ở BN thở tự nhiên hoặc cài đặt PEEP ở BN được thông khí cơ học. Dịch dạ dày khi vào phổi có thể dẫn đến kích hoạt phản ứng viêm trong đường dẫn khí gây ra hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS), khi đó điều trị theo hướng dẫn ARDS net.

Các nghiên cứu trên động vật và người không chứng minh được tác dụng có lợi khi dùng corticoid cho viêm phổi do hít. Do đó, không khuyến cáo sử dụng corticosteroid trong điều trị hít sặc phổi.

6.2. Đặt NKQ thất bại

Tỷ lệ đặt NKQ thất bại trong PTLT là 1 : 433. BN mang thai có tỷ lệ đặt NKQ thất bại cao gấp 8 lần so với BN bình thường.

Đánh giá đường thở là bắt buộc trước khi tiến hành GMTT. Xem phụ lục 4. Bảng đánh giá đường thở trước gây mê toàn thân.

Nếu BN có dự đoán đường thở khó, xử trí theo lưu đồ đường thở khó dự đoán trước. Xem phụ lục 5. Lưu đồ đường thở khó dự đoán trước.

Nếu đặt NKQ thất bại. Xem phụ lục 6. Gây mê toàn thân trong sản khoa và đặt nội khí quản thất bại.

6.3. Tỉnh trong phẫu thuật

PTLT có nguy cơ cao xảy ra tỉnh trong PT là tình trạng BN tự nhớ các sự kiện, diễn biến xảy ra trong quá trình phẫu thuật dưới GMTT toàn thân. Các yếu tố góp phần vào nguy cơ tỉnh trong phẫu thuật ở sản phụ khi PTLT bao gồm: Tránh dùng thuốc an thần, sử dụng nồng độ thấp của thuốc mê hơi halogen, sử dụng thuốc giãn cơ, giảm liều thuốc mê khi có hạ HA hoặc xuất huyết, tình trạng phong bế trục TK một phần ở những BN chuyển sang GMTT sau khi thất bại với gây tê trục TK, và nhầm lẫn rằng nhịp tim nhanh trong phẫu thuật là do sản phụ có sẵn trương lực giao cảm cơ sở cao.

Một số tác giả đề nghị sử dụng liều các thuốc khởi mê lớn hơn, duy trì nồng độ thuốc mê hơi > 0,7 MAC, sử dụng opioid và một loại thuốc benzodiazepin sau khi lấy thai.

Kỹ thuật khởi mê TM hoặc duy trì mê bằng đường TM có thể làm giảm nguy cơ tỉnh trong PT.

Phần 1 Phần 2 Phần 3 Phần 4 Phần 6

Nội dung chính